Archifau Categori: Y Cynulliad

DYFODOL YN GALW AM YMCHWILIAD BRYS I YMRWYMIAD AWDURDODAU ADDYSG I DDATBLYGU YSGOLION GYMRAEG

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi galw ar Weinidog y Gymraeg i ymchwilio ar fyrder i ddiffyg ymrwymiad rhai awdurdodau lleol i wella a datblygu ysgolion Cymraeg o fewn eu siroedd. Daw’r galw hwn yn sgil ymateb a gafwyd gan Swyddfa’r Ysgrifennydd Addysg i ymholiad Dyfodol ynglŷn â dyraniad cyllid Ysgolion y 21ain Ganrif i ysgolion Cymraeg fesul sir.

Yn ôl Swyddfa’r Ysgrifennydd Addysg, mae chwech o siroedd, sef Blaenau Gwent, Fflint, Merthyr Tudful, Mynwy, Rhondda Cynon Taf a Wrecsam, i gyd wedi dewis dyrannu 5% neu lai o’r cyllid ar ysgolion Cymraeg.

Gyda’i gilydd gwariodd y siroedd hyn £286,750,000.00 – mwy na chwarter biliwn o bunnoedd – ar fuddsoddi mewn ysgolion, ond dim ond £2,726,636 ar ysgolion Gymraeg.  Gwariodd y Rhondda Cynon Taf £159,291,853 ar ysgolion Saesneg a dim ond £798,147 ar ysgolion Cymraeg.

Ni wariodd Blaenau Gwent, Fflint a Merthyr Tudful ddim ar ysgolion Cymraeg ond gwarion nhw £103,450,000 ar ysgolion Saesneg.

Gan mai’r awdurdodau eu hunain sydd yn pennu’r blaenoriaethau ar gyfer y cyllid hwn, mae’n hynod arwyddocaol bod y 6 awdurdod yn gwario dim, neu’n agos i ddim, o’r arian ar addysg Gymraeg.

Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

“Mae’r ffigyrau hyn yn adlewyrchiad truenus o’r diffyg ymrwymiad sy’n bodoli mewn rhai ardaloedd tuag at ffyniant y Gymraeg. O’r cychwyn, rydym ni fel mudiad wedi bod yn feirniadol o Gynlluniau’r Gymraeg mewn Addysg, a hynny o safbwynt ansawdd rhai o’r Cynlluniau unigol, a’r awydd gwleidyddol i arwain ar eu datblygiad.

Gyda Strategaeth y Gymraeg yn anelu at greu miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050, mae pawb yn gytûn na ellir gobeithio cyrraedd y nod heb ymrwymiad cadarn i ddatblygu addysg Gymraeg. Mae’r sefyllfa bresennol yn golygu fod yr holl waith dan fygythiad enbyd o’r cychwyn.

Rydym yn galw ar y Gweinidog fynd i’r afael â’r sefyllfa ar fyrder, a chynnal ymchwiliad llawn a manwl i fethiant yr awdurdodau hyn i gyfrannu at weledigaeth y Llywodraeth.”

Er gwybodaeth:

Trwy Gymru gyfan gwariwyd £1,497,726,000 ar ysgolion.

Roedd £441,405,602 (29.5%) ar ysgolion Cymraeg.

Y ffigurau am y chwe sir:

Blaenau Gwent                Gwariant: £20,500,000   Ar ysgolion Cymraeg: £0 = 0%

Fflint                                    Gwariant: £64,200,000  Ar ysgolion Cymraeg: £0 = 0%

Merthyr Tudful                  Gwariant: £19,000,000  Ar ysgolion Cymraeg £0 = 0%

Mynwy                                Gwariant: £93,400,00   Ar ysgolion Cymraeg £1,000,000 = 1%

Rhondda Cynon Taf         Gwariant: £160,000,000  Ar ysgolion Cymraeg: £708,147 = 0.5%

Wrecsam                            Gwariant: £22,300,000  Ar ysgolion Cymraeg: £1,018,489 = 5%

CYFARFOD GWEINIDOG Y GYMRAEG 31/01/17

Ateb

Cafwyd bore buddiol gydag Alun Davies a’i swyddogion, fore Gwener 31 Ionawr.  Dyma rai o’r materion a drafodwyd a pheth o’r ymateb a gawson ni:

Strategaeth Iaith y Llywodraeth

Roedd cytundeb bod angen cael mwy o sylw ar y Gymraeg yn gymunedol.

Sonion ni am fewnddyfodiaid, cynllunio tai, addysg, dysgu’r Gymraeg i oedolion, iaith y stryd fawr a iaith gwaith fel elfennau i gael sylw.

Asiantaeth y Gymraeg

Bydd gan y Llywodraeth £2 filiwn i’w wario eleni, ond nid oes cytundeb am arian y flwyddyn nesaf. Bydd y Llywodraeth yn cyhoeddi Papur Gwyn ar gyfer bil / mesur iaith newydd, a bydd lle yno i sefydlu Asiantaeth.  Roedd Alun Davies yn ffafrio asiantaeth hyd braich.  O gael llwyddiant gyda gweithgareddau a ddaw yn sgil gwario £2 filiwn eleni, y gobaith yw cael Asiantaeth y Gymraeg yn sefydlog, gyda’r posibilrwydd o dyfu’n gorff ehangach a fydd yn gallu pontio gwaith  gwahanol adrannau’r Llywodraeth.  Ceir datganiad ar y Bil cyn y Nadolig yn dilyn ymgynghoriad ar y Papur Gwyn.

Cafwyd croeso i bwyntiau hyrwyddo y sonion ni amdanyn nhw, y gellid gweithredu arnyn nhw eleni:

  • Hyrwyddo addysg Gymraeg
  • Hyrwyddo’r Gymraeg ymysg darpar rieni
  • Ehangu datblygiad Canolfannau Cymraeg i gynnwys caffis / tafarnau mewn pentrefi a threfi llai
  • Gwobrwyo sefydliadau o bob sector am eu defnydd o’r Gymraeg
  • Cynnal ymgyrch hyrwyddo barhaus gyda chaffis, tafarnau a siopau, a’u cael i arddangos arwydd bod croeso i gwsmeriaid ddefnyddio’r Gymraeg
  • Cynnig gwasanaeth cyfieithu rhad

Meddai swyddogion y Llywodraeth bod y Llywodraeth ar hyn o bryd yn  gweithio gyda Chomisiynydd y Gymraeg a Mentrau Iaith i gynnal peilot i hyrwyddo’r Gymraeg mewn busnesau bach

TAN 20

Deallwyd yr angen am gael modd i ystyried cynlluniau tai unigol, er eu bod o fewn cwmpas Cynlluniau Datblygu Lleol.

Meddai Swyddogion y Llywodraeth eu bod yn gobeithio bod gwaith sydd ar y gweill gyda Horizon (Wylfa) yn debygol o esgor ar fethodoleg asesu effaith ieithyddol y gellid ei defnyddio ledled Cymru. Bu Dyfodol eisoes mewn cyswllt â Lesley Griffiths, Ysgrifennydd yr Amgylchedd a Materion Gwledig ynglŷn a TAN 20, a byddwn yn holi am ddiweddariad yn sgil cwblhau’r gwaith hwn.

Addysg Gymraeg

Cytunwyd bod Cynlluniau’r Cynghorau Lleol yn annelwig, ac y bydd angen i’r Llywodraeth adolygu’r rhan fwyaf.  Bydd angen i’r Llywodraeth wedyn drafod y cynlluniau eto gyda’r Cynghorau.  Derbyniwyd nad oedd cael targed i gynyddu nifer plant 7 oed mewn addysg Gymraeg o fewn tair blynedd yn gynhyrchiol, gan fod y plant hyn eisoes yn y system.  Roedd y Gweinidog yn awyddus i weld Cynlluniau cryfach.

Meddai swyddogion y Llywodraeth bod y Llywodraeth yn gobeithio y bydd sgiliau Cymraeg disgyblion mewn ysgolion cyfrwng Saesneg yn gwella o ganlyniad i gyflwyno’r continwwm ieithyddol. Roedden ni’n amheus a fyddai hyn yn debygol o gael llwyddiant mawr.

DYFODOL I’R IAITH YN CROESAWU CYLLID I’R IAITH

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith yn croesawu’n gynnes elfennau o gyllideb y Llywodraeth a gyhoeddwyd heddiw. Mae’r ymrwymiad i glustnodi £5miliwn ychwanegol ar gyfer y Ganolfan Dysgu Cymraeg a’r penderfyniad i gefnogi Asiantaeth Iaith yn gam mawr ymlaen, medd y mudiad.

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi bod yn galw am gryfhau trefn dysgu’r Gymraeg i oedolion, gyda’r nod o roi cyllid sy’n cyfateb i’r hyn sy’n digwydd yng ngwlad y Basgiaid, lle caiff tair gwaith cymaint ei wario ar ddysgu’r iaith i oedolion.  Mae Dyfodol yr Iaith am weld dysgu’r Gymraeg i oedolion yn rhan bwysig o nod uchelgeisiol y Llywodraeth o greu miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.

Mae Dyfodol yr Iaith hefyd wedi bod yn galw am greu Asiantaeth Iaith a fydd yn rhydd i ddatblygu gweithgareddau fydd yn hyrwyddo’r iaith yn y gymuned, gan gynnwys cadwyn o Ganolfannau Cymraeg.

Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol; ‘ Dyma’r math o ymrwymiad mae’r Gymraeg ei wir angen. Mae dysgu’r Gymraeg i oedolion, ac yn enwedig i rieni, a darpar-rieni, a’r sawl sy’n darparu gwasanaethau, wedi bod yn uchel ar ein rhestr blaenoriaethau o’r cychwyn. Rydyn ni hefyd wedi bod yn galw am Asiantaeth Iaith fydd yn rhydd i roi pwyslais ar hybu’r iaith yn iaith fyw a naturiol yn y gymuned.’