Mae Dyfodol i’r Iaith wedi datgan anfodlonrwydd gydag Cynlluniau Addysg Gymraeg y siroedd, ac yn galw am ailwampio neu wrthod 18 o’r 22 Cynlluniau Strategol mewn Addysg (CSGA), gan eu bod yn fyr o’r nod.

Mae’r mudiad felly’n croesawu penodiad Aled Roberts i wneud arolwg gwrthrychol o’r holl Gynlluniau Strategol mewn Addysg fel cam ymlaen.

Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

“Yn ogystal â herio’r Cynlluniau, byddwn yn galw am fformat newydd i’r CSGA, a fydd yn blaenoriaethu twf niferoedd y plant 5 oed mewn addysg Gymraeg, yn hytrach na 7 oed fel ar hyn o bryd.”

“Byddwn yn dymuno targedau ehangach, ar gyfer y 10 mlynedd nesaf, ac nid 3 fel ar hyn o bryd.”

“Yn olaf, maen hanfodol bod y Cynlluniau hyn yn nodi sut y caiff rhagor o ysgolion Cymraeg eu sefydlu, a pha gymorth sydd ei angen gan Lywodraeth ganol i wneud hyn.”

Mae Dyfodol i’r Iaith yn galw ar y Llywodraeth i fynnu fod Cymwysterau Cymru yn sicrhau bod pob pwnc sydd ar gael trwy’r Saesneg yn ysgolion Cymru hefyd ar gael trwy’r Gymraeg.

Mae Dyfodol i’r Iaith yn rhyfeddu bod Cymwysterau Cymru, corff rheoleiddio cymwysterau Cymru, a noddir gan Lywodraeth Cymru ac sy’n atebol i Gynulliad Cenedlaethol Cymru, heb sicrhau bod Seicoleg ar gael trwy gyfrwng y Gymraeg.

Medd Eifion Lloyd Jones, “Mae ystyried y Gymraeg yn ganolog i ddyletswyddau Cymwysterau Cymru.  Dylen nhw, o wybod bod prif gorff arholi Cymru (CBAC) yn dileu Seicoleg fel pwnc, sicrhau bod y pwnc yn cael ei gynnig gan ddarparwr arall.”

“Os na wneir hyn ar fyrder, yna bydd Seicoleg yn ymuno gydag Economeg fel pwnc fydd yn cael ei gynnig drwy gyfrwng y Saesneg yn unig yng Nghymru’r flwyddyn nesaf.

Ychwanegodd Eifion Lloyd Jones, “Gyda’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol wedi penodi nifer o ddarlithwyr newydd yn ystod y blynyddoedd diwethaf i addysgu’r pynciau hyn drwy gyfrwng y Gymraeg, mae’n gwbl hurt bod Cymwysterau Cymru’n mynd ati i sicrhau na fydd myfyrwyr bellach ar eu cyfer.

“Mae hyn niweidiol iawn i ddatblygiad y Gymraeg mewn addysg uwchradd ac uwch.  Byddwn yn rhoi pwysau ar y Llywodraeth i fynnu fod Cymwysterau Cymru’n trin y Gymraeg o leiaf mor ffafriol â’r Saesneg, a byddwn hefyd yn apelio ar CBAC i adfer y pynciau y mae am beidio â’u darparu.”

Mae Dyfodol I’r Iaith wedi ymateb yn chwyrn i gyfarwyddyd yr Arolygydd Cynllunio ar ran Llywodraeth Cymru i wanhau cymal iaith yng Nghynlluniau Datblygu Lleol, Awdurdodau Lleol Gwynedd a Môn.

Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

“Mae’r cyfarwyddyd hwn yn un anghyfrifol o niweidiol i’r Gymraeg, yn enwedig o ystyried cyd-destun Strategaeth y Gymraeg, sydd â’r nod o gryfhau’r Gymraeg yn iaith gymunedol.

“Tra bo gan y Llywodraeth nod uchelgeisiol o greu miliwn o siaradwyr yr iaith erbyn 2050, a hithau hefyd am weld y Gymraeg yn iaith gymunedol fyw, mae cyfarwyddyd yr Arolygydd Cynllunio yn gywilyddus. Ni ddylai amodau barnu effaith ieithyddol cynlluniau tai newydd gael eu gwanhau mewn unrhyw fodd.

“Os yw’r Llywodraeth o ddifri ynglŷn â’i hamcanion ieithyddol, mae’n rhaid iddynt dderbyn rôl allweddol y gyfundrefn Cynllunio wrth baratoi strategaeth hirdymor fyddai’n caniatáu ffyniant i’r Gymraeg.”

Mae Dyfodol i’r Iaith yn galw ar Brif Weinidog Cymru a’r Gweinidog sydd â chyfrifoldeb am y Gymraeg i :

– Wrthdroi cyfarwyddyd  yr Arolygydd Cynllunio

– Sicrhau bod y Gymraeg yn ffactor hanfodol ym mhob cais cynllunio ac yn y Cynlluniau Datblygu Lleol [yn unol â’r Mesur cynllunio 2015]

-Sefydlu Arolygaeth Gynllunio ar wahân i Gymru ar fyrder.