Mae Dyfodol yn falch iawn i gyhoeddi dwy sgwrs ym Mhabell y Cymdeithasau yn ystod yr Eisteddfod eleni. Ar ddydd Mercher Awst 8fed, bydd Gwion Lewis yn trafod y Gymraeg a’r gyfundrefn gynllunio, ac ar y dydd Gwener wedyn, bydd Eluned Morgan yn sôn am strwythurau newydd i hybu’r Gymraeg.
Diogon i gnoi cil drosto, felly, a chroeso cynnes i bawb. Edrychwn ymlaen at eich gweld yn ystod yr Eisteddfod!
Mae Dyfodol i’r Iaith wedi croesawu Rhaglen y Llywodraeth ar gyfer y Gymraeg. Credai’r mudiad fod y Rhaglen hon, a’r Comisiwn newydd gaiff ei sefydlu yn ei sgil, yn adeiladu ar brofiadau’r gorffennol drwy barhau i roi sylw i reoleiddio, ond gyda mwy o bwyslais nag o’r blaen ar hyrwyddo’r iaith.
Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd y Mudiad:
“Mae yma lawer i’w groesawu. Mae Dyfodol i’r Iaith wedi bod yn pwyso o’r cychwyn am well cydbwysedd rhwng rheoleiddio a hyrwyddo’r Gymraeg yn gadarnhaol, a chredwn fod angen buddsoddi mewn strwythurau a pholisïau sy’n cyflawni hyn. Mae angen gweithio i gynyddu sgiliau ieithyddol, yn ogystal â’r cyfleoedd sydd ar gael i ddefnyddio’r iaith ym mhob agwedd o fywyd dydd-i-ddydd; y cartref, y gweithle, a’r gymuned. Mae’n rhaid ehangu ein gorwelion, ac mae Rhaglen o’r fath, sy’n cydnabod pwysigrwydd addysg ac sy’n seiliedig ar egwyddorion cynllunio ieithyddol, yn gam sylweddol i’r cyfeiriad iawn.”
Rhybuddiodd, fodd bynnag, bod llwyddiant y Rhaglen a’r Comisiwn newydd yn ddibynnol ar fuddsoddiad ac ymrwymiad:
“Mae’r Rhaglen hon yn un uchelgeisiol o safbwynt twf y Gymraeg – a da hynny, wrth gwrs – ond bydd rhaid sicrhau ymrwymiad hir dymor ac adnoddau digonol er mwyn ei gwireddu.”
Gyda Chyfrifiadau diweddar yn dangos y Gymraeg yn colli tir yn ei chadarnleoedd, allfudo ac ymfudo’n newid demograffeg cymunedau gwledig, ac ansicrwydd Brexit o’n blaenau, beth yw dyfodol y Fro Gymraeg? Dyma fydd y cwestiwn bydd yn cael ei ofyn yng Nghyfarfod Cyhoeddus Dyfodol i’r Iaith a gynhelir yn y Galeri, Caernarfon fore Sadwrn nesaf, Mai 26ain am 11.
Yn aml iawn, mae cwestiynau dyrys fel hyn yn galw am atebion radical, ac un ateb a awgrymwyd eisoes yw, ‘Arfor’, sef Awdurdod rhanbarthol newydd ar gyfer y gogledd a’r gorllewin (Môn, Gwynedd, Ceredigion a Chaerfyrddin). Awdurdod fyddai’n cynrychioli siroedd sy’n wynebu’r un heriau o safbwynt y Gymraeg, yr economi a diwylliant; ac a fyddai’n gallu gweithio’n strategol er budd ffyniant y rhanbarth a’r iaith Gymraeg.
Gydag ail-strwythuro llywodraethol ar yr agenda drachefn, mae’n amserol i ni groesawu Adam Price atom i drafod ei weledigaeth ar gyfer cynllun Arfor.
Ai Arfor ydi’r ateb? Dewch i’r Galeri ddydd Sadwrn nesaf i glywed, holi, a dod i’ch casgliadau. Croeso cynnes iawn i bawb