Archifau Categori: Cynllunio

Tai Cymdeithasol i Siaradwyr Cymraeg

Ateb

Mae angen sicrhau fod siaradwyr Cymraeg yn cael blaenoriaeth o ran cael mynediad at dai cymdeithasol mewn cymunedau Cymraeg – dyna un o alwadau Dyfodol i’r Iaith yn ei ymateb i ymgynghoriad y Comisiwn Cymunedau Cymraeg.

Ymysg hanner cant o awgrymiadau eraill, mae Dyfodol i’r Iaith yn galw am sicrhau fod holl gynlluniau adeiladu tai yn y dyfodol yn seiliedig ar anghenion lleol yn unig yn hytrach nac ar sail rhagamcanion Swyddfa Ystadegau Gwladol o dwf yn y boblogaeth.

Galwad arall yw bod angen dynodi cymunedau Cymraeg fel Ardaloedd o Arwyddocâd Ieithyddol Arbennig (‘AAIA’) a chryfhau y broses o ystyried effeithau ar y Gymraeg o fewn y drefn Cynllunio yn yr un modd â materion amgylcheddol a chadwraethol. Dylai’r broses hefyd gynnwys gosod uchafswm nifer tai haf ymhob cymuned a monitro effeithiau ieithyddol gwirioneddol datblygiadau preswyl, hamdden ac economaidd sydd wedi derbyn caniatâd cynllunio.

Medd Dylan Bryn Roberts, Prif Weithredwr Dyfodol i’r Iaith, “Efallai mai dyma’r cyfle olaf sydd gennym i geisio sicrhau dyfodol i’n cymunedau Cymraeg. Mae eu bodolaeth o dan fygythiad gwirioneddol yn sgil patrymau allfudo a mewnfudo.

“Yn ogystal â’r pwyntiau polisi uchod, mae angen creu amodau economaidd fydd yn cadw a denu pobl leol i weithio yn y broydd Cymraeg.

“Rydym ni’n edrych ymlaen at weld awgrymiadau’r Comisiwn maes o law, ac at weld y Llywodraeth yn cymryd camau gwirioneddol i ddiogelu parhad defnyddio’r Gymraeg ym mhob agwedd o fywyd cymunedau Cymraeg. Heb ymyrraeth bydd y cymunedau hyn i gyd wedi diflannu am byth.”

Barn Dyfodol i’r Iaith ar Gyllideb Llywodraeth Cymru – colli cyfle euraidd

Ateb

Colli cyfle euraidd – dyna farn Dyfodol i’r Iaith ar Gyllideb Llywodraeth Cymru. A’r Llywodraeth yn gyfrifol am wario £18 biliwn yn y flwyddyn i ddod, mae’r gwariant ar brosiectau i adfywio’r Gymraeg fel pe baent yn drychinebus o brin o’r angen.

Mae Dyfodol i’r Iaith eisoes wedi galw am wariant cyfalaf o £200 miliwn i’w rannu rhwng pum o siroedd Cymru i ddatrys argyfwng tai preswyl ac ail gartrefi. Nid yw cynigion presennol y Llywodraeth i ariannu Arfor ac i adeiladu tai cymdeithasol yn dod yn agos at yr angen.

Mae Dyfodol i’r Iaith hefyd wedi gofyn am roi blaenoriaeth i hyfforddi athrawon ac i ddysgu’r iaith i athrawon.  Nid oes arwydd, medd Dyfodol i’r Iaith, fod y gyllideb newydd yn mynd i roi’r hwb cwbl angenrheidiol yn y maes yma.

Meddai Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol i’r Iaith, “Mae’r angen am drawsnewid y farchnad dai yn ein cymunedau mwy Cymraeg wedi bod yn glir ers tro, ac mae’r Llywodraeth wedi derbyn hyn.  Bydd y gyllideb hon yn anffodus yn parhau’r argyfwng.”

“Mae’r Llywodraeth hefyd yn gwybod bod argyfwng ar ddigwydd o ran darparu staff â sgiliau iaith digonol mewn ysgolion cynradd ac uwchradd.  Cafodd IRALE yng Ngwlad y Basgiaid gyllideb o £25 miliwn y flwyddyn i ddysgu’r iaith i athrawon, a dysgwyd yr iaith i ryw 1,000 o athrawon y flwyddyn mewn cyrsiau amser llawn dros chwarter canrif.

“Os ydyn ni o ddifri am drawsnewid yr iaith yn ysgolion Cymru, mae’n rhaid cael rhaglen gyfatebol i un Gwlad y Basgiaid.”