Archifau Categori: Cynllunio Ieithyddol

HYRWYDDO’R GYMRAEG A SICRHAU CYDRADDOLDEB HIL: NID MATER O “UN AI / NEU”.

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi galw am drafodaeth genedlaethol ar gysoni hyrwyddo’r Gymraeg gyda’r angen i sicrhau cydraddoldeb hil. Daw’r galw hwn yn sgil yr ymateb i’r adroddiad diweddar ar y cyfleoedd a roddir gan Gyngor y Celfyddydau ac Amgueddfeydd Cymru i bobl dduon a phobl o liw.

Yn y wasg (a’r wasg Saesnig yn enwedig) adroddwyd y casgliadau fel cyhuddiad yn erbyn y Gymraeg, fel petai’r gofynion ieithyddol yn rhwystro amrywiaeth a chydraddoldeb yn y sectorau hyn.

Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

“Roedd dehongliad y wasg o’r adroddiad hwn yn bryfoclyd a chwbl wallus, gan awgrymu nad oes modd i berson du neu berson o liw allu siarad na dysgu’r Gymraeg. Gwyddom, wrth gwrs, mai ffwlbri llwyr a sarhaus yw’r fath awgrym a bod angen mwy o gyfleoedd addas a hyblyg i bawb gael dysgu’r Gymraeg.

Nid mater o ddewis a dethol na blaenoriaethu yw hyrwyddo’r Gymraeg a sicrhau cydraddoldeb hil: mae’n rhaid i’r ddau fynd law yn llaw os ydym am i’r iaith ffynnu a chyfoethogi drwy ddod yn gyfrwng i ystod eang o brofiadau.

Nid yw Llywodraeth Cymru’n rhydd o’r camsyniad hwn ychwaith. Wrth osod y cwricwlwm hanes, maent wedi penderfynu (yn gywir) rhoi sylw i hanes pobl dduon a phobl o liw yng Nghymru, ond wedi gwrthod y gofyn i ddysgu am hanes Cymru. Unwaith eto, nid mater o un ai / neu ydi hwn. Mae hanes ein gwlad yn allweddol i’n dealltwriaeth o’r presennol a heb gyd-destun hanes Cymru, yna fe amddifadir hanes pobl dduon ein cenedl o gyd-destun sy’n allweddol i ddealltwriaeth o’r hanes hwnnw.”

RHAGLEN WEITHREDU CYMRAEG 2050: YMATEB DYFODOL

Ateb

Ymddengys bod digon o ewyllys da tuag at y Gymraeg yn y Senedd, ond erys yr her sicrhau bod geiriau teg yn troi’n weithredu cadarn.Yn ein barn ni mae’r Rhaglen newydd ar gyfer Gweithredu Cymraeg 2050 yn codi llu o gwestiynau ac yn pwysleisio’r angen i fwrw ymlaen ar fyrder. Mae nifer o’r amcanion a’r targedau’n gyfarwydd iawn ers 2017 ac yn amlygu mesur arswydus o oedi. Mae’r gwaith yn gymhleth ac mae angen ei fapio’n ofalus, gam fesul cam, gan bennu cyllid a chyfrifoldeb ar gyfer pob elfen o’r gwaith. Yn hyn o beth, rhaid datgan drachefn yr angen am Awdurdod rymus i’r Gymraeg er mwyn gosod cyfeiriad a chyd-lynu cyfrifoldebau a chyfraniad pob adran, asiantaeth a phartner tuag at yr agenda aruthrol hwn.

Dywed Gweinidog y Gymraeg ei bod yn ddyddiau cynnar ar y Llywodraeth newydd ac mai dyna sydd i’w gyfrif am y diffyg manylion. Pwysleisiwn ninnau drachefn y byddai Awdurdod Iaith yn caniatáu datblygiad polisi a gweithredu cyson a di-dor. Dyna beth sydd ar goll a beth sydd wir ei angen.

 

DENU POBL IFANC I AROS A GWEITHIO YNG NGHYMRU

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith yn cefnogi galwad yr economegydd Gerald Holtham am weithredu polisïau i ddenu pobl ifainc i aros a gweithio yng Nghymru.

Meddai Dyfodol, “ Mae’r gwaedlif parhaus o bobl ifainc o Gymru, yn enwedig yr ardaloedd gorllewinol, yn nychu’r Gymraeg ac yn bygwth tanseilio’r gobaith am ei hadfywhau.”

Mewn erthygl yn rhifyn Mehfin o Barn, mae’r Athro Holtham yn tynnu sylw at y ffaith i Gymru ddioddef colled net o 35,000 o bobl 15-29 oed rhwng 2001 a 2019. Cynyddodd y boblogaeth gyfan dros yr un cyfnod drwy fewnfudiad o 107,000.

Meddai Dyfodol, “Mae’r anghydbwysedd yna’n sicr o fod yn fwy yn yr ardaloedd Gorllewinol. Rhaid gweithredu’n gadarn ac ar fyrder i atal y gwaedlif. Dyna pam yr ydyn-ni’n cefnogi galwad yr Athro Holtham am weithredu pecyn o fesurau i wneud Cymru yn wlad ddeniadol i’r ifainc i fyw a gwneud bywioliaeth, gan gynnwys

  • Addysg uwch a phellach am ddim i fyfyrwyr sy’n aros a gweithio yng Nghymru am bum mlynedd ar ôl graddio
  • Dileu dyled bresennol myfyrwyr sy’n cychwyn busnes yng Nghymru a darparu gwasanaeth mentora ar eu cyfer”.

Mae’r Athro Holtham hefyd yn galw am gymorth i bobl ifainc gael cartrefi ac am gyfyngu ar dwf ail gartrefi fel ag  i ostwng pris tai mewn ardaloedd megis Gwynedd.

Ynghylch awgrym yr Athro y dylid hefyd ddenu pobl ifainc o’r tu allan i Gymru er mewn datblygu busnesau, mae Dyfodol yn cydnabod yr achos economaidd dros hynny, ond yn mynnu y dylai ymrwymiad i ddysgu Cymraeg fod ynghlwm wrth gymorth felly, yn enwedig yn yr ardaloedd Gorllewinol.

Mae Dyfodol hefyd am ail-ddatgan ei chefnogaeth

  • i sefydlu Arfor, Asiantaeth gyhoeddus arbennig i’r Gorllewin a fyddai’n cydblethu datblygu economi cynaliadwy a chynllunio twf y Gymraeg
  • gweithredu argymhellion adroddiad Seimon Brooks ar dai gwyliau.