Archifau Categori: Cynllunio Ieithyddol

DYFODOL I’R IAITH YN PWYSO AM FFRAMWAITH ASESU GADARN I’R GYMRAEG YM MAES CYNLLUNIO

Ateb

Mae angen creu fframwaith cadarn a safonol er mwyn asesu’r effaith ar y Gymraeg yn y maes cynllunio.

Dyna gasgliad Dyfodol i’r Iaith yn dilyn pasio’r Bil Cynllunio newydd y llynedd. Medd Dyfodol i’r Iaith fod rhaid cael fframwaith sy’n cynnig methodoleg gydnabyddedig, yn seiliedig ar arbenigedd ieithyddol a lleol, yn ogystal â chynllunwyr gwlad a thref.

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi llunio sylwadau ar ganllawiau’r Nodyn Technegol 20: Cynllunio a’r Gymraeg, a ddiweddarwyd i gyd-fynd â’r gofynion newydd mewn perthynas â’r Gymraeg.

Dywedodd Ruth Richards, Prif Weithredwr Dyfodol,

“Mae sefydlu methodoleg safonol yn allweddol os am adeiladu ar enillion y Bil Cynllunio. Byddwn yn tynnu sylw’r Llywodraeth at yr ymarfer da sy’n datblygu eisoes mewn perthynas â Chynllun Datblygu Gwynedd a Môn.

Yn yr achos hwn, cytunwyd i ail-gloriannu’r dystiolaeth o ran effaith y Gymraeg. Bydd Pwyllgor Ymgyrch Tai a Chynllunio Gwynedd a Môn (sy’n cynnwys cynrychiolaeth o Ddyfodol i’r Iaith, Cymdeithas yr Iaith, Cylch yr Iaith a Chanolfan Hanes Uwchgwyrfai) yn comisiynu asesiad arbenigol, annibynnol i’w chyflwyno fel rhan o’r broses ail-gloriannu. Gobeithiwn bydd y broses hon, a’r cydweithio’n sefydlu patrwm ac ymarfer da i’w mabwysiadu ar draws Gymru gyfan.”

GOFYN I AWDURDOD S4C GWRDD AR FRYS I GANSLO YMGYRCH IS-DEITLAU SAESNEG

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi beirniadu arbrawf pum niwrnod S4C i osod is-deitlau Saesneg yn ddiofyn ar rai o’i rhaglenni mwyaf poblogaidd, ac mae’r mudiad yn galw ar Awdurdod y sianel i gyfarfod ar frys i ganslo’r ymgyrch wallus hon.

Wrth dderbyn pwysigrwydd is-deitlau yn y Gymraeg a’r Saesneg i rai gwylwyr, mae’r mudiad yn bryderus iawn fod y Saesneg yn cael ei gorfodi ar un o beuoedd allweddol y Gymraeg. Mae’n amlwg hefyd fod yr is-deitlau awtomatig Saesneg yn amharu’n sylweddol ar brofiad gwylio siaradwyr Cymraeg a dysgwyr.

Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

” Daeth yn amlwg mai methiant llwyr bu’r arbrawf o’r cychwyn. Mae’r ymatebion fyrdd ar wefannau cymdeithasol, yn enwedig gan bobl ifanc, cynulleidfa’r dyfodol, yn brawf o hyn .Pryder mawr pellach yw bod rhai cyhoeddiadau’n dilyn y rhaglenni wedi bod yn Saesneg, gan newid iaith y sianel a thanseilio rheswm ei bodolaeth. Mae’r sawl sy’n mwynhau ac yn disgwyl y Gymraeg yn cael eu siomi, a dysgwyr yn colli’r profiad gwerthfawr o gael eu trochi yn yr iaith.

Byddwn yn galw ar S4C i ail-ystyried yr arbrawf gwallus hwn, gan adfer a hyrwyddo dewis i’w gwylwyr o safbwynt is-deitlau.”

YMATEB DYFODOL I’R MAP AWDURDODAU LLEOL NEWYDD

Ateb

Wrth dderbyn yr her sy’n wynebu llywodraeth leol yng Nghymru, mae Dyfodol i’r Iaith wedi bod yn pwyso am ystyriaeth ddwys i’r Gymraeg drwy gydol y broses o ail-lunio ffiniau’r awdurdodau newydd.

Mae’n broses sy’n cynnig cyfleoedd a bygythiadau i hyrwyddo’r Gymraeg o safbwynt ei statws cyhoeddus, darparu gwasanaethau, a sefydlu gweinyddiaeth a gweithlu lle rhoddir pwyslais a gwerth dyledus i’r iaith.

Mae’r ffiniau a gyhoeddwyd heddiw yn gosod her i gynyddu defnydd y Gymraeg ar draws yr awdurdodau newydd, a bydd Dyfodol yn parhau i lobio a chyd-weithio er mwyn sicrhau cynnydd yn hytrach nag unrhyw ddirywiad yn sgil cyhoeddi’r map diwygiedig.

Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

“Mae’n hanfodol bwysig i ni warchod y gwaith da a gyflawnwyd eisoes, a thrwy hyn osod sylfaen ar gyfer rhannu a chynyddu ymarfer da.

Fel cam cyntaf, mae Dyfodol i’r Iaith yn gofyn am ymrwymiad y bydd unrhyw gyngor newydd yn y gogledd-orllewin yn gweithredu’n fewnol drwy gyfrwng y Gymraeg fel sy’n digwydd yng Ngwynedd ar hyn o bryd.

Dylid ystyried yn ofalus pa ffiniau fyddai’n addas er mwyn hyrwyddo gweinyddiaeth mewnol cyfrwng Cymraeg. Mae dadl gref o safbwynt polisi iaith o blaid cael tri cyngor yn y gogledd: Gwynedd a Môn, Dinbych a Chonwy a Fflint a Wrecsam.”