Archifau Categori: Cymunedau

Cydraddoldebau a’r Gymraeg

Ateb

Mae adroddiad gan yr Welsh Anti-Racist Union yn dod i’r casgliad fod gweithdrefnau a pholisïau Cyngor Celfyddydau Cymru ac Amgueddfa Cymru yn systemaidd hiliol ac yn gosod rhwystrau i gyfranogaeth pobl dduon a phobl o liw i’r celfyddydau a diwylliant yng Nghymru. Mae adroddiad o’r fath yn bwysig ac amserol, ac yn mynd i’r afael ag anghydraddoldebau mewn dau faes sydd ond yn gallu ffynnu drwy annog amryfalwch safbwynt a phrofiad.

Gresyn, fodd bynnag, bod y modd y cyflwynwyd ac adroddwyd y casgliadau hyn yn arddel y camsyniad nad yw pobl dduon neu bobl o liw yn gallu na dymuno siarad y Gymraeg. Gwaeth fyth, mae’r ymateb hwn gosod buddiannau dau grŵp lleiafrifol (pobl dduon a siaradwyr y Gymraeg) yn erbyn ei gilydd, heb dderbyn fod hyn yn ddeuoliaeth cwbl ffals. Hynny yw, sgil y mae modd ei ddysgu yw’r Gymraeg: mae pobl o bob cefndir ethnig eisoes yn gallu’r Gymraeg a, phwysicach byth, y mae angen paratoi mwy o gyfleoedd addas a hyblyg i bobl o bob cefndir gael dysgu’r iaith.

Eironi’r adroddiad angenrheidiol hwn yw bod ymateb y wasg iddo’n pwysleisio’n ddieithriad y Gymraeg fel rhwystr i gyfranogaeth, gan anwybyddu canrifoedd o ideoleg anghyfiawn sydd yn gwbl anghysylltiedig â’r ymdrechion i ennill hawliau sifil i’r Gymraeg.

Credwn ei bod yn hen bryd cychwyn trafodaeth eang ar sut i gydbwyso a chyfuno cydraddoldeb hil (a’r holl gydraddoldebau eraill) ag anghenion yr iaith Gymraeg ym mywyd cyhoeddus y genedl. Mae’n dorcalonnus nodi ei bod yn llawer haws gwneud bwgan o leiafrif arall yn hytrach na herio’r statws quo.

 

CYSYLLTU DYFODOL Y BLANED A DYFODOL EIN CYMUNEDAU

Ateb

Yn dilyn yr adroddiadau fod cwmni a leolir yn adeilad y Shard yn Llundain wedi prynu ffermydd yn Sir Gaerfyrddin i’w troi’n goedwigoedd er mwyn cipio carbon, mae Dyfodol i’r Iaith yn galw ar Lywodraeth Cymru i fabwysiadu polisïau amgylcheddol cynhwysfawr sydd, yn unol ag egwyddorion Deddf Lles Cenedlaethau’r Dyfodol, yn gwarchod cymunedau’n ogystal â’r blaned.

Ar ran Dyfodol, dywedodd Cynog Dafis:

“Llosgi tanwydd ffosiledig heb os nag oni bai sy’n bennaf gyfrifol am gynhesu byd-eang, ac wrth dderbyn bod angen mwy o fforestydd i gadw carbon, mae’n sefyllfa druenus bod cwmnïau mawr yn ceisio gwyrdd-olchi’r dinistr hwn drwy hawlio grantiau a phroffid ar draul cymunedau Cymreig, eu diwylliant a’u hasedau.

Byddwn yn galw felly ar i’r Llywodraeth gofio’r egwyddorion a osodir yn Neddf Lles Cenedlaethau’r Dyfodol a derbyn bod cynaladwyedd yn seiliedig ar ystyriaeth o’r amgylchedd, cymunedau a rôl allweddol yr economi. Dylid llunio polisïau sy’n gwarchod ffyniant cymunedau yn hytrach na gwerthu asedau lleol i’r sawl sydd, drwy eu trachwant yn bennaf gyfrifol am sefyllfa ansicr y blaned.

Mynnwn fod y Llywodraeth yn llunio polisïau sy’n wirioneddol gynaliadwy, gan weithio law yn llaw â chymunedau gwledig i warchod eu perchnogaeth o’r tir a sicrhau defnydd ohono sy’n dal carbon neu’n garbon-niwtral. Mae yng Nghymru gyfoeth o arbenigwyr Ecoamaeth, sydd yr un mor wybodus am anghenion y blaned â chyfraniad y sawl sy’n cynhyrchu bwyd ac anghenion yr economi leol. Dyma’r math o arbenigedd eang a chytbwys sydd ei angen er mwyn llunio polisi ac nid rhygnu ar hyd yr hen drywydd trychinebus o roi bri i fuddiannau’r sawl sy’n bennaf gyfrifol am y difrod.”

YMATEB DYFODOL I GYNLLUNIAU’R LLYWODRAETH AR AIL GARTREFI

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi croesawu ymrwymiad Llywodraeth Cymru i fynd i’r afael â’r argyfwng ail gartrefi sy’n tanseilio hyfywedd yn Gymraeg mewn cymaint o gymunedau. Mae’r mudiad yn pwysleisio, fodd bynnag, bod rhaid i gynllun y Llywodraeth bennu ail gartrefi fel dosbarth defnydd, sef rhywbeth sydd ddim yn gallu digwydd ar hyn o bryd.

Dywed Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

“Gobeithiwn bydd y cynllun peilot yn sefydlu cam ymlaen, ond os am wneud hynny, mae’n rhaid, yn unol ag argymhelliad Dr Simon Brooks, gosod ail gartrefi fel dosbarth defnydd newydd fel rhan o unrhyw dreial. Yn dilyn hynny, byddai modd gosod cyfyngiadau ar droi tai annedd yn ail gartrefi ac yn y pen draw cyfyngu ar y nifer o ail gartrefi yn y cymunedau rheiny lle mae’r broblem ar ei gwaethaf.”

Yn y cyfamser, mae Dyfodol hefyd yn galw ar y Llywodraeth i fabwysiadu ymateb cynhwysfawr i’r broblem, gan gynnwys bwrw ymlaen ar fyrder gyda chynlluniau tai cymdeithasol ac ecwiti i gynorthwyo pobl leol i brynu tai yn eu cymunedau.