Archifau Categori: Cymunedau

Dyfodol i’r Iaith yn croesawu gwelliant i’r Bil Cynllunio

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith yn croesawu’r gwelliant i’r Bil Cynllunio a gynigir gan William Powell ac a gefnogir gan Llyr Huws Griffiths a’r Gweinidog, Carl Sargeant.
Yn sgil y gwelliant, bydd rhaid i awdurdodau cynllunio dalu sylw i ystyriaethau yn ymwneud â defnyddio’r Gymraeg wrth benderfynu ar geisiadau cynllunio, lle bo hynny’n berthnasol i’r cais.  Mae hyn yn gam mawr ymlaen, ac fe ddylai roi diwedd ar yr ansicrwydd sydd wedi golygu methu ystyried yr effaith ar y Gymraeg o gwbl, rhag ofn nad oedd hynny’n gyfreithlon.

Cyflwynodd cynrychiolwyr Dyfodol, Meirion Davies ac Emyr Lewis ddadleuon polisi a chyfreithiol cryf dros welliant o’r math hwn gerbron y Pwyllgor Cynllunio, dadleuon a bwysleisiwyd yn eu cyfarfodydd gyda Charwyn Jones a swyddogion cynllunio’r Llywodraeth.

Testun llawenydd i Dyfodol yw bod gwleidyddion o bob plaid ac o bob rhan o Gymru wedi cefnogi’r gwelliant hwn.  Mae’n dangos bod cefnogaeth eang ar draws Cymru gyfan i’r angen i gynnal y Gymraeg fel iaith gymunedol. Mae’r Gweinidog, a’r gwleidyddion oll, i’w llongyfarch am eu hymateb goleuedig i’r lobio.

Mae hi’n ofid serch hynny na welwyd y ffordd yn glir i fabwysiadu argymhellion eraill y Pwyllgor fyddai wedi adeiladu ymhellach ar y sylfaen y mae’r gwelliant yma wedi ei gosod.

Mae Dyfodol yn parhau i alw am gorff statudol, strategol, lled-braich oddi wrth y Llywodraeth, gyda’r cyfrifoldeb dros hyrwyddo’r Gymraeg a chynllunio er ei lles.

Saith Seren : Ymateb Dyfodol i’r Iaith

Ateb

Roedd Dyfodol i’r Iaith yn siomedig iawn o glywed y bydd Saith Seren yn cau mis nesaf. Bu’r fenter yn trefnu a hybu gweithgareddau a gigs cyfrwng Cymraeg yn nhref Wrecsam ers 2012.

Mae Dyfodol i’r Iaith o’r farn y bod Canolfannau Cymraeg o’r math yn gyfrwng delfrydol a difyr i hybu defnydd o’r iaith. Maent hefyd yn cynnig cyfleoedd i ddysgu a chodi hyder yn y Gymraeg mewn ardaloedd, megis Wrecsam, lle mae’r cyfleoedd i’w defnyddio fel cyfrwng naturiol yn gallu bod yn gymharol brin.

Dywed Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

“Mae’n drueni mawr bod angen i Saith Seren gau.

 

Mae sefydlu Canolfannau Cymraeg yn rhan bwysig o gael y Gymraeg yn iaith fyw mewn mannau llai dwys eu Cymraeg.  Mae Llywodraeth Cymru wedi derbyn yr egwyddor yma, ac wedi dechrau cyfrannu at sefydlu Canolfannau Cymraeg. Tra bo hyn i’w groesawu, mae angen creu cynllun cadarn ar gyfer datblygu Canolfannau Cymraeg ledled y wlad.

 

Mae’r cant a mwy o Ganolfannau Iaith yng Ngwlad y Basgiaid yn esiampl i’w dilyn.  Mae’r rhain yn cael eu cefnogi gan lywodraeth ganol a lleol, a chan sefydliadau dysgu’r iaith i oedolion.”

 

 

Araith Simon Brooks ar ran Dyfodol i’r Iaith yng Ngwrthdystiad Caernarfon, 24 Ionawr 2015

Ateb

Simon Brooks yn rali cartrefi cymunedol gwynedd 2Araith Simon Brooks ar ran Dyfodol i’r Iaith, gwrthdystiad Caernarfon, 24 Ionawr 2015 yn erbyn Cartrefi Cymunedol Gwynedd.

Diolch yn ofnadwy i Siân Gwenllian am ei safiad yn y mater hwn. A fo ben bid bont, a diolch ichi hefyd, Siân, am fod yn barod i bontio â mudiadau eraill yn y rhan yma o’r byd.

Yn fy marn i, y peth gorau a wnaeth Gwynedd erioed oedd normaleiddio’r iaith Gymraeg. Yr hen Gyngor Dosbarth Dwyfor a Chyngor Gwynedd heddiw – y cynghorau yn y gogledd-orllewin a wnaeth hi’n hanfodol fod eu swyddogion yn medru Cymraeg, ac yn medru Saesneg hefyd wrth gwrs, ac a fabwysiadodd y Gymraeg yn iaith fewnol eu gweithgareddau a’r gweithdrefnau.

Os bydd haneswyr yn y dyfodol yn gofyn beth oedd y peth mwyaf chwyldroadol ac arloesol a ddigwyddodd ym maes iaith yng Nghymru yn yr ugeinfed ganrif, rwy’n siwr y byddan nhw’n ateb polisi iaith llywodraeth leol yng Ngwynedd.

Oherwydd Gwynedd ydi’r unig le yng Nghymru sydd wedi trin y Gymraeg fel mae’r Saesneg yn cael ei thrin yn Lloegr, a’r Swedeg yn Sweden, a’r Ffrangeg yn Québec, a’r Fasgeg yng Ngwlad y Basg, sef fel iaith ddiofyn, ddigymell mae disgwyl i bob cangen o fyd gwasanaethau cyhoeddus ei gwybod a’i defnyddio, efo’r cyhoedd ac ymysg ei gilydd.

Dyma un o’r prif resymau, efallai’r prif reswm, pam fod y Gymraeg wedi dal ei thir yn well yng Ngwynedd nag yn unman arall.

Oherwydd os ydych chi am gadw iaith leiafrifol, mae’n rhaid ichi roi’r iaith honno ynghanol yr economi. Ac mae polisi iaith Gwynedd wedi rhoi bri economaidd ar y Gymraeg a’r anogaeth angenrheidiol er mwyn i bobl ei dysgu, ac wedi rhoi hyder hefyd yn llafar siaradwyr Cymraeg, trwy fod yr iaith yn cael ei defnyddio’n broffesiynol.

A’r polisi yma sydd wedi rhoi cyd-destun i bolisi addysg y sir o gael ein plant yn ddwyieithog, yr unig sir yng Nghymru sy’n cymryd o ddifrif yr angen i wneud hynny. Oherwydd os ydi’r Gymraeg yn hanfodol yn y farchnad swyddi leol, gall pawb weld bod diben i’w plant ei meistroli hi.

A’r polisi yma o normaleiddio’r iaith Gymraeg sy’n peri fod yna gymunedau yng Ngwynedd ble mae canran y siaradwyr Cymraeg yn uwch na’r ganran o’r boblogaeth a aned yng Nghymru. Hynny ydi, nid iaith gul yn perthyn i un grŵp ethnig yng Ngwynedd ydi’r Gymraeg, ond iaith amlethnig sy’n perthyn i bobl sydd wedi symud i mewn hefyd, am fod llawer ohonynt wedi dysgu Cymraeg am mai hi ydi iaith arferedig y gymdeithas a’r gweithle.

Yng Ngwynedd, y Gymraeg, os ca i ddwyn ymadrodd o Québec, ydi’r “iaith gyhoeddus gyffredin”. A Gwynedd ydi’r unig le yng Nghymru ble mae hyn yn wir ar hyn o bryd. A does yna ddim byd plwyfol ynglŷn â datgan hynny. Oherwydd am ei bod yn wir am lywodraeth leol yng Ngwynedd, mae ’na obaith y gallwn ni ei chael hi’n wir yng Ngheredigion, Sir Gâr ac Ynys Môn hefyd.

Waeth inni fod yn onest ddim, rhan o fyd gwasanethau cyhoeddus yng Ngwynedd ydi Cartrefi Cymunedol Gwynedd.

A’r hyn mae Cartrefi Cymunedol Gwynedd yn ei ddatgan gyda’u polisi newydd sy’n cynnig cyflogi Cyfarwyddwyr na fedrant iaith y sir ydi nad Cymraeg fydd iaith gyhoeddus gyffredin Gwynedd mwyach. Nid Cymraeg sydd i’w defnyddio rhwng pobl Gwynedd â’i gilydd yn eu swyddi bob dydd, ond Saesneg.

Polisi Ukip wedi ei fewnforio i mewn i’r ardal yma ydi hwn. Dweud mai un iaith, ac un iaith yn unig, gaiff fod yn iaith ddinesig ym Mhrydain, ac nid ein hiaith ni ydi honno.

Nid yn ein henw ni. Ac nid heb inni godi’n llais yn erbyn penderfyniad o’r fath.