Mae Dyfodol i’r Iaith yn galw am Ddeddf Cynllunio newydd i Gymru.  Daw’r alwad hyn yn sgil yr argyfwng sy’n wynebu pobl ifanc o gymunedau Cymraeg wrth brynu tai a cheisio aros yn eu hardaloedd.

Medd Wyn Thomas, aelod o fwrdd Dyfodol i’r Iaith, sydd wedi ymchwilio’n helaeth i argyfwng y sefyllfa dai yng Nghymru,

“Mae tai ein hardaloedd Cymraeg ar drugaredd y farchnad agored, gydag ardaloedd penodol yn dod yn agos at fod hanner y stoc tai yn dai gwyliau neu’n ail gartrefi.

Mae’r arolygon effaith ieithyddol ar gynlluniau tai newydd yn gwbl annigonol.

Hyd nes cael Deddf newydd mae angen trawsnewid y  buddsoddi mewn Cynlluniau Cymorth Prynu, sydd yn gynllun Llywodraeth Cymru, er mwyn i bobl ifanc allu aros yn eu cymuned.

Mae prisiau tai yn y Deyrnas Gyfunol yn gyffredinol gyda’r uchaf mewn cymhariaeth â chyflogau yn Ewrop.  Mae’r sefyllfa’n fwy argyfyngus yn yr ardaloedd Cymraeg, lle mae cyfartaledd cyflog yn gymharol isel, a mewnfudwyr yn cymryd meddiant o’r stoc tai.”

Mae Dyfodol i’r Iaith yn galw am Ddeddf Cynllunio a fydd yn rhoi cap ar ganran tai gwyliau ac ail dai mewn ardaloedd lleol, ac a fydd yn rhoi modd i gynghorau lleol gael grym ar reoli’r stoc tai yn eu hardaloedd. Byddai Deddf o’r fath hefyd yn gallu ei gwneud yn angrheidiol cael caniatâd cyn newid cartref i fod yn ail dŷ.

Rydym yn ddiolchgar iawn i gwmni Castell Howell, Cross Hands, Sir Gâr, am eu nawdd hael o £250 tuag at ein noson ‘Tri Gog a Hwntw’ a gynhaliwyd yng Nghlwb Rygbi’r Cwins yng Nghaerfyrddin yn ddiweddar.

Cafwyd noson hyfryd o ganu a hwyl yng nghwmni’r criw o Lanuwchllyn. Diolch yn fawr iddyn nhw am ddod lawr yr holl ffordd i Sir Gâr a diolch hefyd i bawb ddaeth draw i’r noson i gefnogi a mwynhau. Bu’n gyfle i ni godi arian a roi sylw i’n gwaith wrth fwynhau. Diolch i bawb.

“Trychineb ieithyddol” yw penderfyniad y Llywodraeth i beidio bwrw ymlaen i sefydlu Corff Cynllunio Iaith, yn ôl Dyfodol i’r Iaith.

Bu Dyfodol yr Iaith yn galw am gorff o’r fath i arwain cynllunio ieithyddol yng Nghymru, gan ddilyn egwyddorion cynllunio iaith sydd wedi’u derbyn ledled y byd.

“Mae’r Llywodraeth wedi gwastraffu saith mlynedd trwy beidio hyrwyddo’r iaith yn iawn,” medd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol i’r Iaith, “ond maen nhw’n awr yn gwrthod mynd y cam nesaf angenrheidiol, sef cynllunio dyfodol y Gymraeg yn ôl egwyddorion cydnabyddedig.”

“Mae angen cynlluniau ar frys i gryfhau’r Gymraeg mewn cartrefi, ac i adeiladu cymunedau Cymraeg, ar lawr gwlad ac ym myd technoleg, ond does neb yn cymryd cyfrifoldeb am y darlun cyflawn.”

“Mae syniadau gwallgo’r Llywodraeth, fel gwneud y Saesneg yn orfodol mewn cylchoedd chwarae Cymraeg, yn profi mor ddi-glem mae’r Llywodraeth o ran cynllunio iaith.”

“Rydyn ni’n galw ar y Llywodraeth i greu corff mewnol i arwain ar gynllunio iaith, os nad yw’n fodlon creu corff hyd braich.  Mae’r angen am gael arbenigwyr ieithyddol, yn lle gwleidyddion, yn amlwg