Archifau Blynyddol: 2019

DYFODOL YN GALW AM AMDDIFFYN Y GYMRAEG FEL PWNC ACADEMAIDD

1

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi mynegi gofid ynglŷn â dibrisio gwerth y Gymraeg fel pwnc academaidd ym Mhrifysgolion Bangor a Chaerdydd.

Yn sgil pwysau i gyflwyno arbedion, daeth cynigion i gyfuno Ysgol y Gymraeg yng Nghaerdydd gydag adrannau ieithoedd eraill, ac ym Mangor i gwtogi staff ar lefel Athro. Mae Dyfodol wedi cysylltu ag Is-Gangellorion y ddau sefydliad i bwyso arnynt wyrdroi’r cynigion, a hynny’n enw statws y Gymraeg fel pwnc a chyfrwng cenedlaethol.

Dywed Eifion Lloyd-Jones o’r mudiad; “Mae’r cynigion byrdymor hyn yn anfon neges hirdymor niweidiol mewn perthynas ag ymrwymiad hanesyddol y sefydliadau i’r iaith Gymraeg.”

“Rhaid gwarchod annibyniaeth ac arbenigrwydd y Gymraeg fel pwnc academaidd ym Mhrifysgolion y genedl, gan ystyried yr un pryd arwyddocâd y fath fygythiadau i statws a gwerth y Gymraeg ar lefel ehangach – fel cyfrwng cenedlaethol creadigol a chymunedol.”

“Rydym yn pwyso ar y sefydliadau allweddol hyn i gydnabod ac ymgymryd â’u rôl i gyfrannu at ffyniant y Gymraeg.”

 

DYFODOL YN CROESAWU GWARIANT ANGENRHEIDIOL AR Y GYMRAEG

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi croesawu cyhoeddiadau diweddar y Llywodraeth i gyfrannu dros ddwy filiwn a hanner o bunnoedd at gynlluniau i hybu’r Gymraeg mewn teuluoedd, a dwy filiwn arall tuag at ddatblygiadau economaidd yn y gogledd a’r gorllewin (‘Arfor’), sef prif gadarnleoedd y Gymraeg.

Credai’r mudiad fod y ddau gynllun yn mynd i’r afael â blaenoriaethau sy’n allweddol i ffyniant y Gymraeg:

Mae hybu aelwydydd Cymraeg yn her mae’n rhaid ei wynebu; yn wir, byddai Dyfodol yn dadlau mai dyma’r maes pwysicaf oll, gan fod sefydlu’r Gymraeg fel iaith y teulu’n gosod patrwm ieithyddol i blant am weddill eu hoes.

Yr un pryd, rhaid ystyried y cyd-destun ehangach, a chydnabod bod meithrin economi gadarn yn ffactor angenrheidiol i warchod y Gymraeg fel cyfrwng cymunedol, a hynny er mwyn atal allfudo pobl ifanc ogystal â chreu hinsawdd gymdeithasol a diwylliannol sy’n ffafrio a chymell y Gymraeg.

Mae’r mudiad wedi ysgrifennu at Weinidog y Gymraeg, gan ddweud; “edrychwn ymlaen at weld y Llywodraeth yn datblygu’r ddau faes hanfodol hyn fel rhan o’u polisi hirdymor dros y Gymraeg.”

 

NEGES I’R PRIF WEINIDOG: CYNLLUNIO IEITHYDDOL YN HANFODOL I DWF Y GYMRAEG

1

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi ysgrifennu llythyr i’r Prif Weinidog, Mark Drakeford, yn mynegi eu pryderon ynglŷn â dyfodol polisi cyhoeddus y Gymraeg.

Bu diddymu Bil y Gymraeg yn gam wrthdroadol, ac yn hytrach nag anelu at ymateb arloesol i anghenion yr iaith, y perygl bellach yw cadw’r pwyslais ar reoleiddio a hawliau’n unig. Mae Dyfodol yn grediniol bod angen ymateb ehangach a fframwaith strategol cadarn os am greu miliwn o siaradwyr erbyn 2050. Trefn fyddo’n rhoi lle dyledus i’r Gymraeg ar draws yr holl feysydd polisi, gan fynd i’r afael ag oblygiadau cymdeithasol a chymunedol ei dysgu a’i defnyddio.

Mae’r mudiad yn galw am i’r Llywodraeth fabwysiadu egwyddorion Cynllunio Ieithyddol fyddai’n diwallu anghenion y Gymraeg ar draws ystod o feysydd allweddol, megis: creu aelwydydd Cymraeg, Cymreigio’r gweithle, gwarchod a chryfhau ei chadarnleoedd, yn ogystal â’i datblygu fel cyfrwng cymdeithasol naturiol.

Yn absenoldeb y math o gorff eangfrydig a addawyd ym Mil y Gymraeg, mae Dyfodol felly’n galw am sefydlu Asiantaeth i’r Gymraeg o fewn y Llywodraeth i roi arweiniad strategol a sicrhau cysondeb polisi. Byddai’r mudiad yn dymuno i Gomisiynydd y Gymraeg barhau i fod yn gyfrifol am ddatblygu a rheoleiddio’r safonau iaith, yn ogystal â gweithredu fel Ymgynghorai Statudol i’r Gymraeg ym maes cynllunio gwlad a thref.

Dywed Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:

“Rydym yn awyddus iawn i agor ac ehangu’r drafodaeth allweddol hon, a gwneud hynny’n rhagweithiol a chadarnhaol. Mae’n gyfnod tyngedfennol i’r Gymraeg, ac ni allwn fforddio golli’r cyfle i fabwysiadu’r egwyddorion a strwythurau sy’n hanfodol os ydym am weld yr iaith yn ffynnu.”