Archifau Misol: July 2017

GALW AM OEDI ARIANNU YSGOLION OHERWYDD PERYGL I DWF ADDYSG GYMRAEG

Ateb

Caiff datblygiad addysg Gymraeg ei rwystro tan 2024 heb obaith i’r Llywodraeth gyrraedd ei nod o 30% o ddisgyblion mewn addysg Gymraeg erbyn 2030.  Dyna ofn Dyfodol i’r Iaith wrth i Awdurdodau Lleol gyflwyno ceisiadau am gyllid erbyn diwedd Gorffennaf.

Mae ceisiadau am gyllid y Llywodraeth i ddatblygu ysgolion i fod i’w cyflwyno’n fuan, ac awdurdodau am gyflwyno’u ceisiadau erbyn diwedd Gorffennaf, a chael dyfarniad erbyn yr hydref.  Cyllid ail rownd Cyllid Ysgolion yr 21ain ganrif yw hyn, sy’n rhoi arian i ddatblygu ysgolion o 2019-2024.  Mae £600 miliwn ar gael gan y Llywodraeth ac mae disgwyl i awdurdodau lleol gyfrannu’r un swm.

Pryder Dyfodol i’r Iaith yw bod y cyllid hwn i gael ei ddosbarthu cyn i lawer o Gynlluniau Datblygu Addysg Gymraeg awdurdodau lleol gael eu derbyn gan y Llywodraeth.  Pryder arall yw nad yw hyn yn rhoi amser i awdurdodau lleol ystyried Strategaeth Iaith y Llywodraeth, a gyhoeddwyd wythnos yn ôl.

Meddai Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol i’r Iaith, “Mae lle mawr i ofni nad yw gwahanol adrannau’r Llywodraeth yn cydweithio.  Mae’n glir i ni fod awdurdodau lleol yn paratoi eu cynlluniau heb fod eu Cynlluniau Addysg Gymraeg wedi cael eu derbyn, ac yn amlwg heb iddynt gael unrhyw gyfle i ystyried Strategaeth Iaith y Llywodraeth.”

“Canlyniad hyn yw y bydd ceisiadau am arian yn cael eu cyflwyno heb fod addysg Gymraeg yn flaenoriaeth i’r Cynghorau.  Yn rownd cyntaf Cyllid Ysgolion yr 21ain, gwariodd rhai cynghorau y nesaf peth i ddim ar addysg Gymraeg.  Gall hyn ddigwydd eto.”

“Rydyn ni’n galw ar y Llywodraeth i oedi proses gyllido ail rownd Ysgolion 21ain ganrif, ac yn gofyn i’r broses hon gael ei chlymu wrth Gynlluniau Addysg Gymraeg y Siroedd ac wrth Strategaeth Iaith y Llywodraeth.”

RHESYMAU DROS WRTHOD MABWYSIADU CYNLLUN DATBLYGU LLEOL AR Y CYD GWYNEDD A MÔN

Ateb

Ar y cyd â’r mudiadau iaith canlynol; Cylch yr Iaith, Canolfan Hanes Uwchgwyrfai a Chymdeithas yr Iaith, cynrychiolir Dyfodol i’r Iaith ar Bwyllgor Ymgyrch Tai a Chynllunio Gwynedd a Môn. Sefydlwyd y Pwyllgor hwn i herio a gwrthwynebu’r Cynllun Datblygu Lleol, sydd ar fin cael ei benderfynu gan y ddwy Sir.

Os ydych chwithau’n bryderus ynglŷn ag oblygiadau’r Cynllun i’r Gymraeg, yna, byddwn yn gofyn i chwi ysgrifennu at eich Cynghorydd Sir, a dangos eich gwrthwynebiad drwy ymgynnull tu allan i Swyddfeydd Cyngor Gwynedd, Stryd y Jêl, Caernarfon am 1.15 ar Orffennaf 28, a Swyddfeydd Cyngor Môn, Llangefni am 9.15 ar Orffennaf 31.

Nodir isod ein rhesymau dros wrthwynebu’r Cynllun.

  • NIFEROEDD Y TAI YN RHY FAWR 

Mae’r Cynllun yn datgan bod niferoedd y tai, sef 7,902 rhwng y ddwy sir, yn darparu ar gyfer twf yn y boblogaeth. Mae’r twf hwn yn seiliedig ar fewnlifiad, felly mae’r Cynllun yn darparu ar gyfer mewnlifiad a thrwy hynny yn ei hyrwyddo. Y drefn oedd pennu cyfansymiau sirol ar gyfer Gwynedd ac ar gyfer Môn a dosrannu’r niferoedd i’r cymunedau. Mae hyn yn gwbl annerbyniol. Dylai’r cyfansymiau fod wedi cael eu seilio ar ddiwallu angen lleol yn y cymunedau.

 

  • ASESIAD IAITH DIFFYGIOL

Yn wahanol i asesiadau ar agweddau eraill o’r Cynllun, ni chomisiynodd yr Uned Polisi Cynllunio ar y Cyd asesiad annibynnol o’i gynaliadwyedd ieithyddol. Cyflawnwyd y gwaith gan yr Uned,  er ei bod yn cydnabod nad oedd o’i mewn arbenigedd yn y maes. Penderfynodd y mudiadau iaith gomisiynu asesiad annibynnol gan ymgynghoriaeth iaith Hanfod. Daeth yr astudiaeth i’r casgliad bod y Cynllun yn darparu gormod o dai ac mai’r canlyniad fyddai gwanychu sefyllfa’r Gymraeg. Cafodd yr asesiad annibynnol ei ddiystyru gan yr Uned.

 

  • POLISI IAITH DIFFYGIOL

Nid yw Polisi Strategol 1 (Yr Iaith a’r Diwylliant Cymraeg) y Cynllun yn gwarchod yr iaith. Mae’r polisi yn caniatáu datblygiadau niweidiol os gellir lleihau rhyw gymaint ar y niwed trwy fesurau lliniaru. Mae Siân Gwenllian AC a Llyr Huws Gruffydd AC wedi datgan bod y polisi hwn yn annerbyniol.

 

  • AROLWG DIFFYGIOL

Fel rhan o’u tystiolaeth yn sail i’r Cynllun, cynhaliodd y ddau gyngor sir ‘Arolwg Tai ac Iaith Gwynedd ac Ynys Môn’ rhwng Medi a Thachwedd 2013, ond dangosodd yr ystadegydd Hywel Jones (Statiaith) fod diffygion difrifol yn y fethodoleg a ddefnyddiwyd. Ei asesiad ef o’r  arolwg oedd ei fod yn annilys yn ystadegol a’r casgliadau’n annibynadwy.

 

  • CANRAN TAI FFORDDIADWY YN RHY ISEL

Mae canran y tai fforddiadwy mewn datblygiad wedi ei gosod mor isel â 10%. Mae tystiolaeth o’r angen am dai fforddiadwy yn dangos y dylai’r ganran fod yn llawer iawn uwch. Bydd y polisi hwn yn golygu mai tai marchnad agored fydd 90% o’r datblygiadau tai hyn.

 

  • NIFER CYMUNEDAU’R POLISI MARCHNAD TAI LLEOL YN RHY FACH

Dim ond mewn nifer cyfyngedig iawn o gymunedau y bydd y polisi o gyfyngu tai i bobl leol yn unig yn cael ei weithredu.

 

  • LLAI O ARDALOEDD I GAEL CLWSTWR

Bydd llai o fân bentrefi ac ardaloedd gwledig yn cael clwstwr, sef nifer fach o dai. Bydd hyn yn nacáu’r cyfle i nifer o gymunedau sicrhau cynaliadwyedd a thwf naturiol trwy ddiwallu angen lleol.

 

  • DIM DATBLYGU GRADDOL

Ni fydd modd gosod amod ar ddatblygwyr i ddatblygu’n raddol, sef codi nifer penodol o dai ar y tro yn unol ag amserlen gytunedig.

 

CYDWEITHIO RHWNG Y LLYWODRAETH AC AWDURDODAU LLEOL YN HANFODOL I GYRRAEDD NODAU’R STRATEGAETH IAITH

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith yn croesawu nod y Llywodraeth o weld twf addysg Gymraeg.  Bydd cael 40% o ddisgyblion Cymru mewn addysg Gymraeg erbyn 2050 yn ennill sylweddol iawn i’r Gymraeg ac i bobl Cymru, medd y Mudiad.

Mae Dyfodol i’r Iaith yn rhybuddio, fodd bynnag, bod angen i’r Llywodraeth ddelio’n llwyddiannus ag awdurdodau lleol.  Meddai Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol i’r Iaith,

“Mae’r Llywodraeth wedi gosod nodau ar gyfer twf addysg Gymraeg yn y gorffennol, a’r targedau heb eu cyflawni.  Digwyddodd hyn am na lwyddodd y Llywodraeth i ysgogi awdurdodau lleol i weithredu, yn enwedig yn ne a dwyrain Cymru.  Mae angen i’r Llywodraeth ddangos yn awr sut y bydd yn gwneud yn siŵr bod awdurdodau lleol yn mynd i gael cefnogaeth a chyllid i gyrraedd y nodau uchelgeisiol.

“Mae rhai awdurdodau, fel Gwynedd, ac eraill yn y gorllewin, wedi gwneud addysg Gymraeg yn flaenoriaeth.  Mae angen i’r Llywodraeth argyhoeddi awdurdodau ledled Cymru bod angen i addysg  Gymraeg fod yn flaenoriaeth am y deng mlynedd ar hugain nesaf.  Oni wna hyn, bydd y strategaeth hon yn mynd i’r gwellt.”