Lansiwyd Rhaglen Weithredu Dyfodol i’r Iaith yn yr Eisteddfod ar ddydd Llun, Awst 3. Cynnwys y ddogfen hon fydd sail ein ymgyrchu dros y misoedd sy’n arwain at etholiadau’r Cynulliad yn 2016 a thu hwnt Creu Dyfodol i’r Gymraeg
Mae Dyfodol i’r Iaith yn gofyn i’r Gweinidog Addysg, Huw Lewis, egluro ei agwedd tuag at Strategaeth Addysg Gymraeg y Llywodraeth. Mae hyn yn dilyn ei ymateb i’r Comisiynydd Iaith, Meri Huws, pan ddywedodd nad oes angen bod yn glwm wrth ffigurau.
Meddai Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol i’r Iaith, “Mae angen i’r Gweinidog Addysg ddweud yn glir beth yw ei farn am Strategaeth Addysg Gymraeg ei Lywodraeth ei hun. Mae’r Strategaeth yn nodi targedau penodol ynglŷn â thwf addysg Gymraeg, ond nid yw’r Gweinidog fel pe bai’n poeni am hyn.”
“Tybed ydy’r Gweinidog wedi ymygynghori gyda’r Prif Weinidog am hyn, sydd hefyd yn gyfrifol am yr iaith?”
“Mae’r Gweinidog Addysg yn honni y bydd y cwricwlwm newydd yn newid ein ffordd o feddwl am addysg Gymraeg. Ydy hyn yn golygu diwedd ysgolion Cymraeg? Yng Nghymru, bu pob cynnig ar ddysgu’r Gymraeg mewn dosbarthiadau dwyieithog yn fethiant o’u cymharu â dosbarthiadau Cymraeg. Mae angen i Huw Lewis ddweud yn glir beth yw ei fwriadau.”
Mae Dyfodol yn gweld twf addysg Gymraeg yn un o’r elfennau pwysicaf yn adfywiad y Gymraeg, ac mae digon o dystiolaeth bod rhieni Cymru’n galw am hyn.
Wrth dderbyn yr her sy’n wynebu llywodraeth leol yng Nghymru, mae Dyfodol i’r Iaith wedi bod yn pwyso am ystyriaeth ddwys i’r Gymraeg drwy gydol y broses o ail-lunio ffiniau’r awdurdodau newydd.
Mae’n broses sy’n cynnig cyfleoedd a bygythiadau i hyrwyddo’r Gymraeg o safbwynt ei statws cyhoeddus, darparu gwasanaethau, a sefydlu gweinyddiaeth a gweithlu lle rhoddir pwyslais a gwerth dyledus i’r iaith.
Mae’r ffiniau a gyhoeddwyd heddiw yn gosod her i gynyddu defnydd y Gymraeg ar draws yr awdurdodau newydd, a bydd Dyfodol yn parhau i lobio a chyd-weithio er mwyn sicrhau cynnydd yn hytrach nag unrhyw ddirywiad yn sgil cyhoeddi’r map diwygiedig.
Dywedodd Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol:
“Mae’n hanfodol bwysig i ni warchod y gwaith da a gyflawnwyd eisoes, a thrwy hyn osod sylfaen ar gyfer rhannu a chynyddu ymarfer da.
Fel cam cyntaf, mae Dyfodol i’r Iaith yn gofyn am ymrwymiad y bydd unrhyw gyngor newydd yn y gogledd-orllewin yn gweithredu’n fewnol drwy gyfrwng y Gymraeg fel sy’n digwydd yng Ngwynedd ar hyn o bryd.
Dylid ystyried yn ofalus pa ffiniau fyddai’n addas er mwyn hyrwyddo gweinyddiaeth mewnol cyfrwng Cymraeg. Mae dadl gref o safbwynt polisi iaith o blaid cael tri cyngor yn y gogledd: Gwynedd a Môn, Dinbych a Chonwy a Fflint a Wrecsam.”